Szkoła Podstawowa w Radlinie jest placówką posiadającą ponad stuletnią tradycję. Pierwsze wzmianki o niej można znaleźć w kronikach z roku 1874.

 

Z kart historii Polski ….

 

Powstanie szkoły w Radlinie związane jest ściśle z reformą szkolnictwa w Królestwie Polskim w roku 1864. Po upadku powstania styczniowego nasiliły się represje wobec Polaków i ich rusyfikacja. Władze petersburskie powierzyły Mikołajowi Milutinowi, głównemu autorowi rozkazów uwłaszczeniowych w cesarstwie, opracowanie projektu zmian w organizacji oświaty w Królestwie Polskim. W memoriale do cara Milutin zalecał ścisłe podporządkowanie szkolnictwa w Królestwie władzom centralnym w Petersburgu, stworzenie odrębnego szkolnictwa dla mniejszości narodowych w ich rodowitym języku, a przede wszystkim stworzenie państwowych szkół dla dziewcząt oraz pozbawienie szlachty i duchowieństwa wpływu na sprawy szkolne. Szczególne znaczenie w nowej polityce wobec Królestwa Milutin przywiązywał do sprawy szkolnictwa elementarnego na wsi. Szkolnictwo to wiązać się miało z ogólną reformą uwłaszczeniową i upowszechniać wśród chłopów przekonanie, że jest ono wyrazem troski władz carskich o sprawy ludu. Oświata ludowa miała być zamierzeniu Milutina skuteczniejszą droga wiązania mas ludowych z państwem rosyjskim. Administrację oświaty w Królestwie zalecał połączyć z administracją w Cesarstwie, a na czele władz oświatowych stawiać Rosjan. Zalecenia Milutina uzyskały akceptację władz w Petersburgu i zostały podpisane w 1864r w Jugenheimie.

W latach 1870 – 1880 jedna szkoła w Królestwie Polskim przypadała na 2000 mieszkańców, co powodowało ogromne zjawisko analfabetyzmu.

 

 

Z kart historii szkoły …

 

Ten to właśnie ukaz carski spowodował, że w Radlinie powstała szkoła elementarna zgodnie z zaleceniem cara. Wydarzenie to miało miejsce w sierpniu roku 1873 – tak przynajmniej przekazują to dokumenty. Wtedy wójt gminy o nazwisku Gałkiewicz wydał pozwolenie wydzierżawienia ziemi pod budowę szkół w sześciu wsiach: Krajnie, Bęczkowie, Radlinie, Górnie, Leszczynach i Skorzeszycach. Na podstawie ustawy z roku 1864 nauczanie w szkołach Królestwa miało się odbywać w języku rodowitym mieszkańców. Jednakże zasada ta obowiązywała do roku 1872. Od roku 1873 językiem nauczania stał się język rosyjski. Język polski był jedynie przedmiotem nadprogramowym. Tak, więc nasi pra pra pradziadkowie uczyli się w języku rosyjskim.

W wieku XIX Radlin, podobnie jak wiele innych wsi polskich, stanowił majętność rodziny szlacheckiej. Wieś do 1882 roku była własnością Salomei Skłodowskiej – krewnej Marii Skłodowskiej – Curie. Po śmierci właścicielki w 1882 roku posiadłość nabył Franciszek Roj.[1]

 

 

Prawdopodobnie w okresie międzywojennym wybudowano szkołę drewnianą, której budynek jeszcze stał do roku 2016 i służył jako mieszkania socjalne. Obecnie w tym miejscu wybudowano piękny żłobek "RADosna POLanka" im. Marii Skłodowskiej Curie. Szkoła miała krótkie przerwy w swym działaniu podczas I, a potem II wojny światowej. Mimo trudnych warunków odbywało się tajne nauczanie. W Radlinie powołano do życia tzw. „tajne komplety”. Duże zasługi na tym polu położyli nauczyciele: Andrzej Majcher, jego żona Felicja oraz Cecylia Pilniak. Pomimo stosowanych przez Niemców surowych kar dla Polaków, którzy szerzyli oświatę, w 1940 roku wiedzę na tajnych kompletach zdobywało 110 dzieci. Nauka trwała nieprzerwanie do czerwca. We wrześniu nauczanie w ramach tajnych kompletów wznowiono. Lekcje odbywały się w budynku szkoły. W 1942 roku liczba dzieci uczęszczających na tajne nauczanie zmniejszyła się do 20, a nauka odbywała się z dużymi przerwami. Z wywiadu, jaki przeprowadziła 1 1972 roku późniejsza dyrektorka szkoły Maria Malarz z Andrzejem Majchrem wynika, że w roku 1939/1940 nauka trwała 9 miesięcy, w 1940/1941 – 7 miesięcy, w 1941/1942 – 7 miesięcy, 1942/1943 – 9 miesięcy i w 1944/1945 – 2 miesiące.[2] Szczególnie nieregularnie odbywały się lekcje w 1944 roku. Wynikało to między innymi stąd, że szkołę zajęli Niemcy, a dzieci na spotkania w ramach tajnego nauczania przychodziły do domu nauczyciela.

Po wojnie lekcje odbywały się ponownie w budynku szkoły. Od 1950 roku kierownictwo objął Bolesław Siuda, a po jego śmierci w 1966 roku jego żona – Halina. Ze względu na przyrost naturalny mieszkańców wsi oraz trudne warunki lokalowe starego budynku (2 sale lekcyjne) zaszła potrzeba wynajęcia sal lekcyjnych w prywatnych domach, których lokalizacja zmieniała się bardzo często. Nauczyciele wędrowali na lekcje z jednego końca wsi na drugi. Zajęcia odbywały się między innymi w domach: pana Antoniego Ksela, Jana Mazurczaka, Stanisława Mikołąjczyka.

Pod koniec lat 60-tych wieś podjęła inicjatywę budowy nowej szkoły i opodatkowania się na ten cel w wysokości 500 złotych od rodziny. Nadzór nad pracami związanymi z budową szkoły przejęła od 1969 roku nowa dyrektorka tej placówki pani Maria Malarz.

We wrześniu 1972 roku dzieci rozpoczęły naukę już w nowym budynku szkoły istniejącym i funkcjonującym jako szkoła do dziś. W latach 70-tych i 80-tych do szkoły uczęszczali także uczniowie z Cedzyny, którzy kontynuowali tu naukę od klasy IV.

Po wielu reformach oświaty struktura szkoły uległa zmianie. Obecnie placówka jest Zespołem Szkolno - Przedszkolnym, w skład którego wchodzi Szkoła podstawowa im. Karola Wojtyły z klasami I – VIII oraz klasami „0” oraz Gminne Przedszkle z dwoma oddziałami. Organem prowadzącym jest Gmina Górno, natomiast nadzór pedagogiczny sprawuje Kuratorium Oświaty w Kielcach.